Μαμά προς Μαμά

Από τότε που έγινα βοηθός περιγεννητικού πένθους, συχνά δέχομαι ερωτήσεις σχετικές με το τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις μια γυναίκα που έχει βιώσει απώλεια εγκυμοσύνης ή νεογνική απώλεια. Τριγυρνώντας λοιπόν προχτές στο ίντερνετ, έπεσα πάνω σε ένα γράμμα που έγραψε η Christine Beauchaine εδώ. H Christine μετά την αποβολή της σκέφτηκε να γράψει ένα γράμμα σε φίλους και συγγενείς, για να τους πει τι χρειάζεται, και σε τι θα μπορούσαν να την βοηθήσουν στη δύσκολη αυτή περίοδο της ζωής της.

Tο γράμμα δίνει καλές κατευθύνσεις σε κάποιον που θέλει να βοηθήσει μια γυναίκα ή ένα ζευγάρι που βιώνει μια τέτοια απώλεια, και γι’ αυτό σκέφτηκα να το μεταφράσω.

Να λοιπόν τι λέει το γράμμα:

“Καλέ μου φίλε,

Κάποια στιγμή θα με ρωτήσεις αν υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις για μένα. Θα σου απαντήσω ότι ναι, θα σκεφτώ και θα σου πω, αλλά ειλικρινά, μπορεί να είμαι τόσο συγκλονισμένη που δε θα ξέρω τι να ζητήσω. Μπορεί να υπάρχουν δεκάδες τρόποι για να βοηθήσεις, αλλά πολύ πιθανόν το μυαλό μου να έχει κολλήσει και να μην μπορώ να σου ζητήσω τίποτα. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορείς ή δε θα έπρεπε να με βοηθήσεις. Ούτε ότι δεν θέλω. Γιατί στην πραγματικότητα θα θέλω, θα θέλω πολύ.

Μπορείς λοιπόν να με βοηθήσεις αναγνωρίζοντας την απώλειά μου. Δεν έχασα μόνο ένα μωρό, αλλά και τις ελπίδες και τα όνειρά μου, και το κοινό μας μέλλον. Μπορεί να μην έχω χειροπιαστή απόδειξη της απώλειας, όπως έναν τάφο, αλλά η απώλειά μου είναι πολύ, πολύ πραγματική.

Μπορείς να με βοηθήσεις κατανοώντας ότι δεν θα το ξεπεράσω ποτέ, παρόλο που κάποια στιγμή θα το αποδεχτώ και θα μάθω να ζω μαζί με την απώλεια.

Μπορείς να με βοηθήσεις κρατώντας το χέρι μου, λέγοντάς μου ότι λυπάσαι ή απλά να κάτσεις δίπλα μου χωρίς να πεις τίποτα απολύτως. Μπορείς να βοηθήσεις αφήνοντάς με να μιλήσω (ή όχι), ακόμα κι αν οι λεπτομέρειες της αφήγησής μου (ή η σιωπή) σε κάνουν να νιώθεις άβολα.

Μπορείς να με βοηθήσεις αν δεν μου πεις φράσεις όπως: «Θα προσπαθήσεις ξανά», «Δεν ήταν καν μωρό ακόμα», «Ήταν θέλημα Θεού» ή ότι πρέπει να εστιάσω στα παιδιά που ήδη έχω, αν έχω.

Ένα από τα πιο άδικα πράγματα στο πένθος μπορεί να είναι ότι η γη συνεχίζει να γυρίζει και μετά την απώλεια. Θα χρειάζομαι και πάλι να αγοράσω γάλα, να μαγειρέψω, να επιστρέψω βιβλία στη βιβλιοθήκη και να βγάλω βόλτα το σκύλο. Μπορείς να με βοηθήσεις προσφερόμενος να κάνεις κάτι από όλα αυτά. Μην περιμένεις να στο ζητήσω. Το κεφάλι μου γυρίζει ακόμα…Σε παρακαλώ, ρώτησέ με: «Χρειάζεσαι κάτι από το σούπερ μάρκετ? Από το φαρμακείο?»

Και φέρε μου λαζάνια. Μην σκεφτείς μήπως δε μου αρέσουν. Φέρτα έτσι κι αλλιώς.

Στείλε μου μια κάρτα. Πολλοί μπορεί να μου στείλουν την πρώτη εβδομάδα. Στείλε μου μία μετά από έναν μήνα, έτσι θα ξέρω ότι δεν είμαι η μόνη που δεν έχω ξεχάσει.

Μπορείς να με βοηθήσεις αν δε με αποφεύγεις, γιατί σου φαίνεται άβολο όλο αυτό, ή γιατί δεν ξέρεις τι ή πώς να το πεις, ή γιατί νομίζεις ότι θα προτιμούσα να μείνω μόνη μου με τη θλίψη μου.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να με βοηθήσεις. Μπορεί απλά να μην μπορώ να τους βάλω σε λόγια, όταν με ρωτήσεις.”

Οι άνθρωποι που βιώνουν περιγεννητικό πένθος (απώλεια εγκυμοσύνης, νεογνική απώλεια, προωρότητα, υπογονιμότητα) θέλουν να είσαι δίπλα τους και να τους δέχεσαι όπως είναι, την κάθε στιγμή.

Και ναι, να τους μαγειρεύεις και λαζάνια, κι ας μην είναι και τόσο πετυχημένα: Εσύ φέρτα έτσι κι αλλιώς.

«Πάρτε στα σοβαρά τις μικρές απώλειες», γράφει ο R. Neimeyer στο βιβλίο του «Ν’ αγαπάς και να χάνεις». Έπεσα πάνω σ’ αυτή τη φράση και μου άρεσε πολύ, γιατί οι μικρές απώλειες σε προετοιμάζουν για τις μεγάλες, σε εξασκούν, ενώ παράλληλα σε συνδέουν με τα αληθινά σου συναισθήματα, που χάνονται μέσα στη ροή της καθημερινότητας.

Θυμήθηκα χτες αυτή την ατάκα, εκεί που έκανα γιόγκα, κι είχα κλειστά τα μάτια και ξαφνικά μπροστά μου είδα το πατρικό μου. Τους καναπέδες, τα δωμάτια, τις σκιές και τα σκοτάδια, τα ντουλάπια και τις μικρές γωνιές. Και μ’ έπιασε μια θλίψη βαθιά, κι άρχισαν τα δάκρυα να τρέχουν γοργά, γιατί οι γονείς μου το νοίκιασαν, κι εγώ δεν πρόλαβα να του πω γεια.

Είχα κάνει πριν καιρό εκεί έναν αποχαιρετισμό στην παιδική μου ηλικία, αλλά το ίδιο το σπίτι δεν πίστευα ποτέ πως θα το έχανα. Και τώρα, που είναι βαμμένο κι έτοιμο να υποδεχτεί τους νέους του κατοίκους, που τα έπιπλα δεν είναι πια εκεί, που είναι ένα άλλο σπίτι, κι όχι το παιδικό μου, πονάω που το έχασα. Και που δεν το χαιρέτησα, ενώ πολλές φορές σκέφτηκα να πάω να το δω όπως ήταν, για μια τελευταία φορά. Αλλά δεν πήγα. Δε βρήκα  τη δύναμη.

Στο σπίτι μου το τωρινό, ο Άγιος Βασίλης ο πλαστικός μου θυμίζει πάντα τα δικά μου παιδικά Χριστούγεννα. Και τον έχει κι ο Χρήστος τώρα πια, και μέσα απ’ αυτόν ενώνονται για λίγο οι παιδικές μας ηλικίες, και γινόμαστε ίδιοι μαμά και γιος, και γινόμαστε για λίγο ένα.

Τον έβγαλα φωτογραφία συγκινημένη, και τον ακούω να μου λέει: «Το σπίτι σου το παιδικό είναι πάντα εδώ, μες στο καινούριο σου το σπίτι, και μέσα στην καρδιά σου. Δε βάφτηκε, δεν άδειασε, όχι, δε μένουν άλλοι, λάθος. Το σπίτι σου το κουβαλάς παντού, είσαι εσύ, μαζί με άλλα πολλά, είσαι και αυτό. Μην το αποχαιρετάς, γιατί δεν έφυγε ποτέ».

Χαμογελώ και τον ευχαριστώ τον παιδικό μου τον Άγιο Βασίλη που με καθησυχάζει. Αλλά η ψυχή μου άλλα μου λέει. Της λείπει πολύ εκείνο το σπίτι, ίσως της λείπουν κι αυτά που δεν έζησε εκεί, ή κι αυτά που θα ήθελε να ζήσει αλλιώς. Και σίγουρα της λείπει και η αγαπημένη μου Γιωργή…

Στο καλό αγαπημένο μου, μελαγχολικό μου σπίτι. Εγώ νιώθω πως έφυγες για πάντα. Και πονάω πολύ, γιατί ξέρω πως δε σε χόρτασα. Ίσως θα ‘θελα να ‘σαι πάντα εκεί, το καταφύγιό μου στα δύσκολα, στα ζόρια μου και στις δειλίες μου, να χώνομαι μέσα σου, να κλείνω πατζούρια και να μη βλέπω κανέναν.

Αλλά δεν υπάρχεις πια.

Κι εγώ πρέπει τώρα να μεγαλώσω για τα καλά.